Vennootschapsrecht. Verkrijging eigen aandelen door NV anders dan om niet; art. 2:98 BW. Behoeft een verplichting tot inkoop van eigen aandelen een statutaire grondslag?
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
in de zaak van:
1. CLAY HILL ADVISORS LIMITED,
gevestigd te George Town, Kaaimaneilanden,
2. [eiser 2],
wonende te [woonplaats],
EISERS tot cassatie, verweerders in het voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep,
advocaten: mr. J. den Hoed en mr. R.P.J.L. Tjittes,
t e g e n
UNILEVER N.V.,
gevestigd te Rotterdam,
VERWEERSTER in cassatie, eiseres in het voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep,
advocaat: mr. J. de Bie Leuveling Tjeenk.
Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als Clay Hill c.s. en Unilever.
1 Het geding in feitelijke instanties
Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:
a. de vonnissen in de zaken 271056/HA ZA 06-2889, 273471/HA ZA 06-3268 en 279205/HA ZA 07-567 van de rechtbank Rotterdam van 11 juli 2007, 17 december 2008, 29 september 2010;
b. het arrest in de zaak 200.082.626/01 van het gerechtshof Den Haag van 5 februari 2013.
Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.
2 Het geding in cassatie
Tegen het arrest van het hof hebben Clay Hill c.s. beroep in cassatie ingesteld. Unilever heeft voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep ingesteld.
De cassatiedagvaarding en de conclusie van antwoord tevens houdende voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.
Partijen hebben over en weer geconcludeerd tot verwerping van het beroep.
De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten, alsmede door mr. B.M.H. Fleuren, advocaat te Amsterdam, voor Unilever.
De conclusie van de Advocaat-Generaal L. Timmerman strekt tot verwerping van het principale cassatieberoep.
Bij brieven van 23 mei 2014 hebben de advocaten van Clay Hill c.s. en van Unilever op die conclusie gereageerd.
3 Beoordeling van het middel in het principale beroep
(ii) De emissie geschiedde in het kader van een dividenduitkering van Unilever. Aandeelhouders van Unilever kregen de keuze tussen een contant dividend van ƒ 14,50 per aandeel of een preferent aandeel.
(iii) Op grond van de statuten kon de raad van bestuur na verloop van vijf jaar na de eerste uitgifte besluiten tot conversie van preferente aandelen in – kort gezegd – gewone aandelen, gevolgd door intrekking van de preferente aandelen onder terugbetaling van de dan geldende (vanwege de conversie verminderde) rekenwaarde. De formule kwam erop neer dat bij de koers van een gewoon aandeel ten tijde van de conversie van € 73,18 of hoger, voor elk preferent aandeel voor een waarde van € 6,58 (ƒ14,50) gewone aandelen verkregen werd, en als die koers lager lag voor een lagere waarde.
(iv) Op 24 maart 2004 heeft Unilever haar voornemen aangekondigd om in het eerste kwartaal van 2005 de preferente aandelen te converteren en in te trekken. Hierop volgde een forse koersdaling van de preferente aandelen.
(v) Op 15 februari 2005 heeft de conversie plaatsgevonden. Voor elk preferent aandeel werd voor een waarde van € 4,55 aan gewone aandelen ontvangen. De resterende rekenwaarde bedroeg € 0,05. De conversiewaarde en resterende rekenwaarde bedroegen dus tezamen € 4,60; dat is € 1,98 minder dan de oorspronkelijke rekenwaarde.
(vi) Clay Hill c.s. hebben kort voor de conversie en daarna, preferente aandelen verkregen.
(vii) Unilever heeft de preferente aandelen op 13 juli 2005 ingetrokken onder betaling van € 0,05 per preferent aandeel.
De rechtbank heeft de vorderingen van Clay Hill c.s. afgewezen. Het hof heeft, voor zover in cassatie van belang, het eindvonnis van de rechtbank bekrachtigd. Daartoe overwoog het hof, kort samengevat, als volgt.
Om een terugkoopverplichting van Unilever te kunnen aannemen is in beginsel vereist dat deze uit de statuten blijkt; dit volgt uit de ingevolge de wet vereiste openbaarheid van inrichting (rov. 2.11). De gestelde terugkoopverplichting staat niet in de statuten vermeld, terwijl de bewoordingen van de statuten geen aanknopingspunt bieden voor een interpretatie dat op Unilever een terugkoopverplichting rustte (rov. 2.12). Ook uit de door Clay Hill c.s. gestelde uitlatingen en gedragingen van de zijde van Unilever volgt niet dat op Unilever een verplichting tot inkoop van de preferente aandelen is komen te rusten (rov. 2.13–2.20).
Onder omstandigheden kan een schadevergoedingsverplichting worden aangenomen op de grond dat houders van preferente aandelen erop hebben mogen vertrouwen dat Unilever tot terugkoop zou overgaan. Toen Clay Hill c.s. de preferente aandelen kochten, was reeds bekend dat Unilever niet tot terugkoop zou overgaan en was de koers reeds gedaald. Daarom heeft bij hen niet het bedoelde vertrouwen kunnen bestaan en hebben zij niet de gestelde schade geleden. (rov. 2.21) De opvatting dat het recht op schadevergoeding aan de kwaliteit van preferent aandeelhouder verbonden was, vindt geen steun in het recht (rov. 2.22). Clay Hill c.s. hebben derhalve geen recht op schadevergoeding wegens het gestelde beschaamd vertrouwen (rov. 2.23).
Ter bescherming van schuldeisers is de verkrijging van eigen aandelen door de NV in de art. 2:98, 2:98a en 2:98b BW aan beperkingen onderworpen. Zo mag de NV aandelen in haar kapitaal in beginsel alleen dan anders dan om niet verkrijgen, indien en voor zover daartoe voldoende vrij uitkeerbare reserves aanwezig zijn en indien en voor zover de algemene vergadering het bestuur daartoe in overeenstemming met het bepaalde in art. 2:98 lid 4 BW heeft gemachtigd. Indien aandelen van de NV zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt, zoals in het geval van Unilever, geldt deze machtiging voor ten hoogste achttien maanden.
Weliswaar kunnen de statuten de verkrijging door de NV van eigen aandelen uitsluiten of beperken, maar de wet bepaalt niet dat een verplichting van de NV tot inkoop van aandelen (in beginsel) een statutaire grondslag behoeft. Evenmin vloeit dit uit de wet voort. Voor zover het onderdeel hierover klaagt, is het gegrond.
4 Beslissing
De Hoge Raad:
verwerpt het principale beroep;
veroordeelt Clay Hill c.s. in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van Unilever begroot op € 818,34 aan verschotten en € 2.200,– voor salaris.
Dit arrest is gewezen door de vice-president F.B. Bakels als voorzitter en de raadsheren A.M.J. van Buchem-Spapens, C.A. Streefkerk, A.H.T. Heisterkamp en G. de Groot, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer G. de Groot op 11 juli 2014.
Bron: ECLI:NL:HR:2014:1679
